خمپاره‌انداز عموما به‌وسیله‌ی یک گروه چهار نفری کار می‌کند؛ اما در صورت ضرورت، توسط دو نفر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ و در مواقعی که از لوله‌ی آن با زاویه‌یاب چریکی استفاده می‌شود، توسط یک نفر قابل استفاده می‌باشد. زاویه‌یاب چریکی، ساده و دقیق بوده و در مدت آتش، در وضعیت خود ثابت می‌ماند؛ ولی زاویه‌یاب قبضه‌ای بهتر است از دوپایه آزاد شود.

خمپاره‌هایی از جنگ جهانی اول

خمپاره ماله با کالیبر ۹۱۴ میلی متری

شلیک خمپاره توسط یک سرباز آمریکایی در افغانستان

بخش‌های مختلف خمپاره

خمپاره از 3 بخش درست شده‌است:

• ماسوره: که در بالاست و وظیفه‌اش ایجاد موج انفجار است.
• بدنه: که محل قرارگرفتن مواد منفجره بوده و پس از رسیدن موج از ماسوره، بلافاصله ماده‌ی منفجره درون آن منفجر شده و بدنه به‌صورت ترکش درمی‌آید.
• پره‌ی کنترل: که در انتها قرار داشته و کارش، پیشبرد گلوله در مسیر مستقیم است.

اما نیروی پیش راننده‌ی خمپاره 2 مرحله‌ای است؛ که پشت سر هم کار می‌کنند.

1. خرج پرتاب اولیه یا چاشنی ته‌فشنگی: که شبیه گلوله‌های تفنگ‌های شکاری بوده و در ته خمپاره و وسط پره‌ی کنترل قرار دارد.
2. خرج پرتاب ثانویه یا خرج پرواز: که دور پره قرار گرفته و بسته به مسافت و زاویه‌ی خمپاره‌انداز، تعداد آن به‌هنگام شلیک فرق می‌کند.

کارکرد خمپاره

از آنجایی که هیچ چاشنی‌ای توانایی پرتاب گلوله‌ی خود را ندارد؛ لذا گلوله‌ی خمپاره نیز از این قاعده مستثنا نیست. گلوله‌ی خمپاره، از نوع نیمه آماده است. چاشنی خمپاره مانند سایر گلوله‌ها در مرکز انتهای گلوله قرار دارد؛ که پس از گذاشتن و رهایی گلوله در خمپاره‌انداز (از قسمت پره) ابتدا چاشنی ته‌فشنگی به سوزن برخورد کرده و سپس آتش می‌گیرد؛ و شعله‌های آتش از سوراخ‌های روی پایه پره خارج شده و خرج‌های پرتاب ثانوی را آتش می‌زند؛ و بدین‌سان، گلوله تا هدف به پیش می‌رود. انفجار خرج‌ها باعث تولید گاز شده و این فشار باعث پرتاب گلوله تا مسافت مورد نظر می‌شود. گاه خرج‌های کمکی به دور خرج اصلی پیچیده می‌شوند. خرج اصلی، توان اندکی برای پرتاب گلوله دارد؛ بنابراین معمولاً از خرج کمکی استفاده می‌شود. تعداد خرج‌های کمکی بستگی به فاصله‌ی هدف از قبضه خمپاره‌انداز دارد. البته زاویه خمپاره‌انداز، نقش مهمی در بُرد گلوله دارد.

پیشنیه و کاربرد خمپاره‌انداز

یک خمپاره‌انداز، معمولاً از یک لوله تشکیل شده که گلوله به داخل آن رها می‌شود؛ و پس از برخورد با سوزن آتش، باعث انفجار مواد پیشران شده و گلوله شلیک می‌شود. در مقابل خمپاره اندازها، می‌توان به برادران بزرگتر آنها یعنی هویتزرها و توپخانه‌های صحرایی اشاره کرد؛ که دارای سرعت بیشتر، برد بالاتر و مسیر پروازی با انحنای کم‌تری هستند. در قرن 19 و در اوایل قرن 20، از خمپاره‌اندازهای ثابتی استفاده میشد؛ که کالیبر آن‌ها گاه به یک متر می‌رسید. البته از یک خمپاره‌انداز، حتی می‌توان برای شلیک گلوله‌های ویژه آتش‌بازی و گلوله‌های دودزا نیز استفاده کرد.

کارکردهای خمپاره انداز

خمپاره‌انداز 60 میلیمتری:

• بر روی مواضع نزدیک دشمن اجرای آتش می‌کند.
• پشتیبانی نزدیک از نیروی تک‌ور (حمله کننده) را انجام می‌دهد.
• خط لجمن را روشن می‌نماید.
• برای استتار و ثبت تیر سلاح‌های نیمه‌سنگین و سنگین یگان‌های خودی، ایجاد دود می‌کند.

مختصات خمپاره انداز

محاسن خمپاره‌انداز

خمپاره‌انداز 60 میلی‌متری حدید HM14:

• دقت بالا
• حمل و نصب سریع و راحت
• به‌کارگیری آسان
• قدرت آتش بالا
• آموزش آسان
• قابلیت استفاده در کلیه شرایط جوی
• قابلیت استفاده در کلیه زمینهای دو عارضه ،دشت ، کوهستان و …

نکات ایمنی در هنگام شلیک با خمپاره‌انداز

خمپاره‌انداز 60 میلیمتری:

• خرج مجاز در استفاده از خمپاره 60 میلیمتری چریکی (خرج 1 و 2 ) می‌باشد.
• از قراردادن قنداق روی اجسام سخت مانند سنگ و آهن و… خودداری شود.
• از قرار دادن قنداق روی بدن (پا و ران و…) اجتناب کنید.

قطعات اصلی خمپاره‌انداز

خمپاره‌انداز 60 میلیمتری:

• لوله شامل سه قسمت: استوانه لوله، کاسه سوزن، سوزن، توپی، بوش سوزن، قفل توپی
• دوپایه شامل چهار قسمت: پایه‌های طرفین- دستگاه حرکت در برد، دستگاه حرکت در سمت، گهواره، میخچه بیلچه، میل لغزنده در برد، میل لغزنده در سمت، دافع
• لغزنده در برد – میل لغزنده در سمت – دافع
• قنداق: دستگیره قنداق، میخچه های قنداق، مقر توپی
• زاویه‌یاب: طبلک تنظیم در برد، طبلک تنظیم در سمت، دوربین

خدمه خمپاره‌انداز

1. فرمانده قبضه
2. تیر انداز
3. کمک تیر انداز
4. مهمات بیار

انواع مهمات جنگی خمپاره‌انداز

• سوختار سبک
• سوختار شدید
• دودانگیزفسفری
• دودانگیزسولفوتری اکسید

مراحل استقرار خمپاره‌انداز

1. برپا کردن: آماده کردن سلاح درسمت کلی دشمن وهدف برای دریافت فرامین ابتدای تیر.
   مراحل:
   1. تعیین کلی هدف
   2. شاخص کوبی درفاصله 10 الی 15 قدمی قبضه
2. روانه کردن: انجام کلیه اقداماتی که خدمه باید انجام دهد تا گلوله رها شده به هدف اصابت کند.
3. برچیدن: اقدامات برعکس برپا کردن برای جمع آوری خمپاره را برچیدن می گویند.

مراحل تیر اندازی خمپاره‌انداز

1. تخمین مسافت
2. انتخاب خرج از جدول تیر
3. انتخاب زاویه و بستن آن به زاویه یاب
4. تراز کردن حباب‌های در سمت و برد

بررسی مکان تیر خمپاره‌انداز

یعنی اینکه بررسی می‌کنیم آیا در محل استقرار، امکان تیراندازی در محیط 360 درجه داریم یا نه؛ اگر امکان تیر نداشتیم، یعنی مانعی مثل دیوار، برجک، آنتن و هر چیز دیگر در مقابل ما بود؛ و نگران باشیم که امکان برخورد گلوله‌ی تیر اندازی شده با مانع وجود دارد یا خیر؛ به شرح ذیل عمل می کنیم:

1. دستگیره برد را به طور کامل پایین بیاورید.
2. هلال درجه را روی کوچ‌کترین عدد بگذارید.
3. دستگاه نشانه‌روی زاویه‌یاب را کامل به‌عقب کشیده و سپس از محل دیدن شاخص یا شکاف درجه، به هدف نگاه می‌کنیم؛ در این مرحله، اگر امتداد دید ما به مانع برخورد نماید، گلوله هم با مانع برخورد خواهد کرد؛ لذا تیراندازی خطرناک است؛ اما اگر شعاع دید ما با مانع مماس شد و یا رد شد، امکان تیراندازی وجود دارد.

گیر خمپاره‌انداز

عبارت است از شلیک نشدن گلوله از داخل لوله:

• چاشنی خرج پرتاب فاسد شده
• سوزن شکسته یا معیوب و یا شل باشد
• اطراف سوزن را ممکن است جرم یاکثافات ناشی از تیراندازی گلوله قبلی گرفته باشد.
• داخل لوله کثیف است.
• روغن اضافی یا آب در داخل لوله موجود باشد.
• فشنگ خرج پرتاب کاملا در مقر مربوطه قرار نگرفته باشد
• مواد خارجی یا رنگ اضافی در روی کمر بند گلوله است؛ که از پایین رفتن گلوله در داخل لوله ممانعت می‌کند.

مراحل رفع گیر خمپاره‌انداز

1. حفظ خون سردی
2. دور کردن مهمات و نفرات
   چند ضربه با پای خود به کاسه سوزن و یا کمی بالاتر بزنید؛ اگر گلوله عمل نکرد، میله‌ی برد را خوابانده، گردنبد را شل کنید؛ سپس باچرخش، لوله را از حفره بیرون بیاورید؛ سپس به آرامی ته لوله را بلند و با رعایت احتیاطات کامل، لوله را بعد از باز کردن، آرام پشت خاکریز برگردانید؛ تا گلوله‌ی عمل نکرده از لوله خارج شود؛ یا در نبود خاک‌ریز، از یک پتو استفاده می‌کنیم؛ که کمک خدمه و مهمات بیار، پتو را در دست گرفته و آرام لوله را برگردانده تا گلوله در داخل پتو افتاده و سپس گلوله را درمحلی دور از نفرات و جنگ افزار قرار دهد؛ تا با اطلاع به تیم تخریب گلوله‌های عمل نکرده، جمع‌آوری و منهدم شود.